W 2021 roku codziennie czworo dzieci próbowało popełnić samobójstwo. Dostęp do bezpłatnych wizyt u specjalistów zdrowia psychicznego jest w Polsce mocno ograniczony, a prywatne wizyty są poza możliwościami finansowymi wielu rodziców. Według najnowszych badań GUS w Polsce w każdej klasie szkolnej przynajmniej jedno dziecko żyje w biedzie[1]. Najgorsza sytuacja jest na wsiach, gdzie stopa ubóstwa skrajnego jest czterokrotnie większa niż w miastach. Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce rozpoczyna drugą odsłonę akcji „Pomóż nam chronić dzieci”, której głównym celem jest pomoc dzieciom i rodzinom w czasach kryzysu.
Dzieci i młodzież poniżej 18 roku życia, mieszkańcy małych miast i wsi oraz rodziny wielodzietne – to oni są najbardziej zagrożeni ubóstwem skrajnym. Ci, którzy do tej pory byli w stanie pozwolić sobie na dodatkową edukację dzieci, sporadyczne wyjazdy bądź wyjście do kina, teraz muszą ograniczyć się do minimum egzystencji, szacowanego na 640 zł miesięcznie na osobę.
Ostatnio otrzymujemy niepokojące informacje od beneficjentów naszych programów. Inflacja wymusiła na wielu rodzinach z małych miast i wsi podjęcie prac dorywczych. Efekt jest taki, że pracują oni przed pracą, po pracy, a także w weekendy. Stoją przed dylematem: obecność w życiu dzieci czy zapewnienie im godnych warunków życia, w tym opieki specjalistycznej. Inna kwestia, że nie zawsze istnieje możliwość dodatkowego zarobku, gdyż takich ofert zwyczajnie nie ma. Kolejnym wyzwaniem jest zapewnienie dzieciom w kryzysie psychicznym, których jest dziś bardzo dużo, specjalistycznej opieki. Szczególnie w małych miejscowościach.
– mówi Anna Choszcz-Sendrowska, Dyrektorka Działu Komunikacji i PR w Stowarzyszeniu SOS Wioski Dziecięce.
Kryzys rodzi kryzys
Przedłużająca się izolacja, podzielona na nieregularne interwały, zaburzyła naturalny proces socjalizacji młodzieży w wieku szkolnym. Dodając do tego problemy finansowe, sytuacja staje się bardzo niepokojąca. Badania przeprowadzone przez badaczy z Wyższej Szkoły Ekonomii i Innowacji w Lublinie pokazują, że uczniowie odczuwają obecnie typowe emocje towarzyszące kryzysom: nerwowość, uczucie smutku, trudności ze snem, koncentracją i ogólne zniechęcenie2. Wyniki są alarmujące: myśli o śmierci i czynach samobójczych doskwierają uczniom klasy 7 i 8 szkoły podstawowej o 25% częściej niż przed pandemią. Czują się oni też dużo bardziej osamotnieni (30% więcej uczniów) oraz nasiliły się u nich problemy z koncentracją (36% więcej uczniów). Niestety, ma to również przełożenie w statystykach dotyczących zachowań samobójczych. W 2021 roku 1496 dzieci i nastolatków poniżej 18. roku życia podjęło próbę samobójczą. 127 z tych zachowań zakończyło się śmiercią. W porównaniu z poprzednim rokiem liczba prób wzrosła o 77%, śmierci – o 19%3.Zwiększenie zapotrzebowania na pomoc psychologiczną nie przekłada się na łatwiejszy dostęp do takich usług. Przed pandemią dzieci potrzebujących specjalistycznej opieki było około 600 tysięcy. Dziś, gdy liczba ta, jak twierdzą eksperci, jest o wiele większa, w Polsce na jednego psychiatrę przypadać może nawet do 2000 pacjentów. Niewiele ponad połowa szkól zatrudnia psychologa.Również tutaj najbardziej poszkodowani są mieszkańcy wsi i małych miast. Średni koszt prywatnej wizyty u psychiatry wynosi 300 zł, u psychologa 200 zł. W przypadku braku takich środków, należy spodziewać się nawet półrocznego oczekiwania na wizytę u specjalisty NFZ. Dla wielu rodzin jest to sytuacja patowa, która kończy się zaniechaniem poszukiwania rozwiązań.
Jak pomóc?
Tegoroczny powrót do szkoły dla wielu dzieci może być bardzo trudny. Łukasz Łagód, psycholog Stowarzyszenia SOS Wioski Dziecięce zauważa, że kluczowe jest zapewnienie uczniom dogodnych warunków do ponownej integracji:
-Odseparowanie młodzieży od kontaktów społecznych, tak ważnych na tym etapie życia, ma ogromny wpływ na ich stan psychiczny. W tym momencie priorytetem jest odbudowanie poczucia przynależności do grupy rówieśniczej, tj. ponowna integracja w szkolnych klasach. Wspólne wyjścia do kina, teatru, wycieczki czy wolontariat powinny być stałym elementem życia szkolnego. Ponadto należy zadbać o właściwą edukację rodziców i uczniów w zakresie radzenia ze stresem, rozumienia i zarządzania emocjami, a także pracy nad wzmocnieniem samooceny. Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce w ramach Programu Umacniania Rodziny „SOS Rodzinie” oferuje szeroko zakrojoną pomoc rodzinom i dzieciom w kryzysie. W świetlicach środowiskowych dzieci mogą otrzymać ciepły posiłek oraz opiekę psychologiczną. Dzięki Programowi mają one także możliwość rozwijania swoich pasji, integrowania się, czy wyjazdów na wycieczki. Pracownicy docierają do niewielkich wiosek, odwiedzają rodziny i wspierają je w codziennych wyzwaniach. Dla beneficjentów Programu jest to nieraz jedyna pomoc, którą otrzymują.
Pomóż nam chronić dzieci
Celem kampanii „Pomóż nam chronić dzieci” jest podniesienie tematu profilaktyki rodzin w dobie trwającego kryzysu, a także zachęcenie darczyńców do regularnego wsparcia działań Stowarzyszenia i jego podopiecznych – dzieci opuszczonych, osieroconych, oraz tych z rodzin zagrożonych rozpadem. Kampanię wspierają ambasadorki Stowarzyszenia – Natalia Kukulska, Anna Dereszowska, Katarzyna Zielińska oraz Maria Dębska, które wspólnym głosem apelują o pomoc dla najbardziej potrzebujących dzieci.
Zachęcam Was do długoterminowego wsparcia SOS Wiosek Dziecięcych. To właśnie dzięki niemu jesteśmy w stanie zaplanować odpowiednie działania i zorganizować dzieciom realną pomoc w dłuższej perspektywie. Jest to niezwykle istotne, bo te dzieci, bardzo dotknięte przez los, potrzebują pracy oraz wsparcia wielu osób i instytucji. Tylko takim szerokim kręgiem pomocy można sprawić, że wiatr znowu zacznie dmuchać w ich żagle.
– zachęca Anna Dereszowska, ambasadorka Stowarzyszenia SOS Wioski Dziecięce
Aby dowiedzieć się, jak pomóc dzieciom, o których wspomina ambasadorka, wystarczy wysłać SMS o treści „Ola” pod numer 4777 (koszt sms zgodny z cennikiem Twojego operatora). W odpowiedzi na SMS przedstawiciele Stowarzyszenia oddzwonią, aby opowiedzieć o możliwościach wsparcia. W ramach akcji uruchomiona została również specjalna strona www.dziecisos.org, na której można przekazać comiesięczną darowiznę. W podziękowaniu za regularną pomoc każdy darczyńca otrzyma imienny Dyplom Przyjaciela Dzieci.
