Komunikacja w różnorodności

Skąd młody człowiek uczy się postawy agresywnej bądź biernej?

Odpowiedź jest prosta: czerpie wzorce od dorosłych.

Dzieci uczą się przez obserwację, naśladując zachowanie osób, które są dla nich ważne. Proces ten nazywa się modelowaniem i jest jednym z podstawowych oraz najbardziej skutecznych narzędzi wychowawczych.

Dzieci, które obserwują agresywne zachowania osoby dorosłej względem innych osób, same zaczynają przejawiać takie zachowania w swojej zabawie i relacjach.

Tak samo dzieje się w przypadku biernej postawy, dziecko uczy się unikania, ponieważ nie ma innych przykładów, pomysłów, zachęty ani pomocy w zadbaniu
o swoje potrzeby. Ostatecznie wybiera więc postawę niemocy, bezradności i unikania odpowiedzialności.

Osoby, które są częściej dręczone przez kolegów i koleżanki nie tylko deklarują znacznie niższy poziom satysfakcji z życia oraz mają niższą samoocenę, ale też
w mniejszym stopniu czują się częścią szkoły, do której chodzą.

„Zgrana klasa” daje młodzieży poczucie bezpieczeństwa i akceptacji, której ci ogromnie potrzebują i jest marzeniem uczniów obu płci, ze wszystkich etapów edukacji.

SPRAWCA

Zachowania sprawcy nie zawsze występują wszystkie łącznie. Jest jednak kilka przejawów, które z dużym prawdopodobieństwem mogą wskazywać na postawę agresywną.

Jeżeli Twoje dziecko…

  • łatwo wpada w złość i nie ma kompetencji aby sobie z tą emocją poradzić bez krzywdzenia innych osób;
  • dokucza innym, stroi sobie żarty, swoją agresję kieruje do słabszych i bezbronnych;
  • ma potrzebę dominacji, chce sobie podporządkować innych, używa wobec nich gróźb;
  • agresja jest jego typową reakcją na każdą trudność;
  • nie uzewnętrznia poczucia winy, wstydu;
  • zdarza się, że prezentuje zachowania naruszające prawo.

…może być ono sprawcą przemocy!

OFIARA

Jeżeli Twoje dziecko…

  • miewa sińce, podarte lub brudne ubranie, zniszczone przybory szkolne (np. plecak, piórnik, zeszyty), a zapytane nie potrafi wiarygodnie wyjaśnić, co się stało;
  • wygląda na nieszczęśliwe, gorzej śpi;
  • uzyskuje gorsze wyniki w nauce;
  • wycofuje się z kontaktów z rówieśnikami;
  • staje się „zamknięte” w sobie – niechętnie podejmuje rozmowy o kolegach;
  • jest smutne, przejawia niechęć do rozmowy z rodzicami na temat tego, co działo się w szkole;
  • robi się nagle agresywne wobec swoich bliskich, a nawet domowych zwierząt;
  • nie ma żadnego bliskiego przyjaciela;
  • szuka wymówek, aby zostać w domu: skarży się na bóle głowy, brzucha, traci apetyt;
  • artykułuje wprost komunikaty typu: „nie lubię tej szkoły”, „nienawidzę swojej klasy”, „nie chcę tam chodzić”, itp.;
  • spóźnia się do szkoły; wraca z niej powoli, często dłuższą drogą;
  • kradnie z domu pieniądze lub cenne przedmioty

…być może stało się ofiarą przemocy!

Jak pomóc?

  • Jeśli dziecko doświadcza przemocy w szkole, pierwszymi osobami, do których może się udać z prośbą o pomoc są rodzice, nauczyciele, wychowawca, psycholog szkolny.
  • Należy wyraźnie uświadomić dziecku, że ma prawo czuć się bezpiecznie w szkole i będzie miało w tym pełne wsparcie ze strony dorosłych. Zapewnijmy, że zawsze może na nas liczyć, a przede wszystkim ma prawo
    i obowiązek poinformować nas o tym, że ktokolwiek robi mu krzywdę.
  • Należy bezzwłocznie porozmawiać z wychowawcą i pedagogiem szkolnym.
  • Zdarza się, że rodzic rezygnuje z interwencji na prośbę syna lub córki, która/y obawia się etykietki „skarżypyty”,
    a w efekcie eskalacji prześladowania. W takich sytuacjach bardzo ważne jest, aby współpraca między rodzicami
    a kadrą pedagogiczną opierała się na wzajemnym zaufaniu i otwartości.
  • Kontakt z rodzicami sprawcy nie zawsze przynosi skutek. Część rodziców staje po stronie dziecka i nie przyjmuje do wiadomości negatywnych opinii na jego temat. Warto w takiej sytuacji skorzystać ze wsparcia pracowników szkoły, którzy mogą pełnić rolę mediatorów.
  • W niektórych szkołach pedagodzy są bardzo dobrze przygotowani z zakresu mediacji. Warto o tym pamiętać
    i korzystać z takiej możliwości. Choć zazwyczaj dziecko nie będzie przychylne konfrontacji z oprawcą w obecności pedagoga, jest to najskuteczniejsza metoda na rozwiązanie problemu przemocy.
  • We współpracy z kadrą pedagogiczną, tworzy się system „wczesnego ostrzegania”, wskazując osobę, do której ofiara może w każdej chwili zwrócić się w sytuacji zagrożenia.
  • Uczeń represjonowany przez kilka osób powinien być włączany w aktywność klasową.
  • Jeśli przemoc trwa zbyt długo, dziecku potrzebna jest długofalowa pomoc – przede wszystkim wsparcie psychologiczne. Z wizytą u psychologa nie należy zwlekać!
  • Można wziąć pod uwagę udział w zajęciach grup dla ofiar przemocy, gdzie ofiara uczy się umiejętności przeciwstawienia agresji, przechodzi trening radzenia sobie z sytuacją zagrożenia, zwiększa poczucie własnej wartości i uczy się nawiązywania pozytywnych kontaktów z grupą.

Poinformuj dzieci o numerze anonimowego, bezpłatnego i całodobowego telefonu zaufania dla dzieci i młodzieży 116 111 lub Telefonu Zaufania 116 123 oraz o Telefonie Zaufania dla Dzieci i Młodzieży TPD 800 119 199 i Czacie TPD 0800119119.pl czynnymi codziennie w godzinach 14-22.

W gminach i dzielnicach istnieją także Punkty Informacyjno-Konsultacyjne dla ofiar przemocy oraz specjalne ośrodki wsparcia.

Nie bądź obojętny wobec przemocy!

Dobro dziecka zależy także od Ciebie!

Źródła
  • Dzieci się liczą. Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę
  • Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa, lipiec 2014, 2015
  • Wg. Raport FDDS „Ogólnopolska diagnoza skali i uwarunkowań krzywdzenia dzieci” r.2018
  • Raport Życie warte jest rozmowy 2012-2021 np.danych komendy policji.
  • Dyskryminacja w szkole – obecność nieusprawiedliwiona Raport Polskiego Towarzystwa Antydyskryminacyjnego 2016
  • Children and Youth Services Review (2019). Wolgast A., Donat M. Cultural
  • Analizy IBE/7/2015 Szkoła oczami uczniów: relacje z nauczycielami i kolegami oraz przemoc szkolna
  • Młoda Humanistyka 08/2021Alicja Micał, Agnieszka Winiarska
  • Agresja i przemoc szkolna. Raport o stanie badań A.Komendant Brodowska 2014